Кишоварзй. Дар асрҳои 1Х-Х дар Мовароуннаҳру Хуросон муносибатҳои ташаккулёфтаи феодалй пурра чорй шуданд.
Зуҳури салҷуқиён.
Саразм. Яке аз ёдгориҳои қадимтарини давраи энеолит ва аввали асри биринҷи Осиёи Миёна шаҳркадаи Саразм мебошад.
Ба вуҷуд омадани иттиҳоди ҳарбию сиёсӣ. Амалиётхои ҷангии арабхо то андозае хокимони мулк-давлатхои Хуросону Мовароуннаҳрро муттахид кард.
Ба вуҷудоии ҳаракати ҷадидия.
Ташкилёбии шоҳаншоҳии Сосониён. Ардашери Бобакон. Сосониён охирин сулолаи эронии тоисломӣ буда, аз соли 224 то 651-уми мелодӣ, яъне 427 сол дар Шарқи Наздику Миёна ҳукмронӣ кардаанд.
Сабабҳои ба амал омадани ҳаракати зиддишӯравӣ.
Шаклҳои заминдории феодалй. Дар асри X феодализм ба дараҷаи баланди тараққиёти худ расид. Давлати Сомониён хамчун давлати феодалй асосан манфиати феодалону точирони калон ва ашрофро химоя мекард.
Бунёди давлати муғулҳо.
Илму фарҳанги тоҷик ҳам дар солҳои 1950 – 1991 пай дар ҳам инкишоф ёфта, ба нуқтаи баландтарини тарақкиёти худ расид.
Нақша: Оқибатҳои мудҳиши истилои муғулҳо ва ваҳшониятҳои онҳо.Харобии хоҷагӣ пас аз истилои муғул ва қашшоқу бенаво гардидани мардуми заҳматкаш.Шӯриши Маҳмуди Торобӣ ва аҳамияти таърихии он.
Омода намудани қисмҳои аскарони сурх барои сарнагун намудани тартиботи амирии Бухоро ва иғвои 2 июл. Тобистони соли 1920 дар назди фармондеҳи фронти Туркистон М.В.
Хонадони Музафариҳо тоҷикнажоданду аслан аз шаҳри Хофи Хуросон бархостаанд. Сарсилсилаи ин сулола амир Шайх Гиёсиддини Ҳоҷӣ ба шумор меравад.
Вазъи Бухорои Шарқӣ баъди сарнагун намудани тартиботи амирӣ дар Бухорои Марказӣ (Ғарбӣ).
Ҷангҳои Искандар дар Осиёи Хурд ва Эрон. Дар давраи ҳукмронии шоҳи Македония Филиппи II (с.359-336 п.м.) пурзӯршавии ин вилоят, ки дар шимоли Юнон ҷойгир буд, ба амал меояд.