Болоравии Хоразм. Хоразм минтақест, ки дар тамоми давраҳои таърихи мо иддаъои ҷудоӣ доштааст ва ҳатто бисёре аз муррихону ҷуғрофинависони мо онро аз Мовароуннаҳр ҷудо меҳисобанд.
Таркиби этникӣ (нажодӣ)-и халқи точик. Дар сарзамини Мовароуннаҳру Хуросон аз давраи қадим халқҳои ориёнажод: бохтариҳо, хоразмиён, тахориён, фаргониён, хиёниён ва сакоиҳо умр ба сар мебурданд.
Давлати Тохириён дар асри IX дар Хуросон таъсис ёфтааст. Асосгузори ин сулола Тохир ибни Дусайн аз ашрофзодагони точики шахри кадими Пушанги Дирот мебошад.
Нақша: Вазъи сиёсии Осиёи Миёна баъди вафоти Абдуллохон (1598).Ба сари ҳокимият омадани Аштархониён ва ё Ҷониён.Таъмини нисбатан устувори ҳокимияти хонӣ дар давраи ҳукмронии Имомқулихон (1611-1642).
Нақша: Ба тахт нишастани Искандари Макдунӣ ва сиёсати пешгирифтаи ӯ.Авзои сиёсии шоҳаншоҳии Ҳахоманишӣ дар арафаи ҳуҷуми лашкари Юнону Макдуниҳо.Лашкаркашиҳои Искандар ба Шарқ ва пирӯзиҳои ӯ.
Яке аз бузургтарин ҳодисаҳои давраи муғулҳо бешак қиёми сарбадорон аст, ки соли 1336 дар Сабзавори Хуросон ба вуқуъ пайваст. Шайх Ҳасани Ҷурӣ ном дарвеше мардумонро иршод карда, ба мубориза бархезонд.
Мақсади бозсозӣ.
Темуриёни ҳинд ва ё ин сулола дар сарчашмаҳо бо номи Бобуриён низ ёд мешавад, аз ибтидои асри ҷVI то оғози асри ҷIҷ дар ҳиндустон ҳукмронӣ кардаанд.
Вазъи кишоварзи. Дар давраи хукмронии Темуриён ваъияти кишоварзц-хочагии кишлоы нисбат ба замони мущулхо хеле беьтар гардид.
Номи китоб: ТАЪРИХИ ХАЛҚИ ТОҶИК Муаллифон: Н. ҲОТАМОВ, Д. ДОВУДӢ, С. МУЛЛОҶОНОВ, М.
Нақша: Вазъи сиёсии давлати Хоразмшоҳиён дар арафаи ҳамлаи Мугулҳо.Ҳуҷуми ӯрдуи Чингизхон ба Осиёи Миёна.Мудофиаи қаҳрамононаи шаҳрҳои бостонии тоҷикон: Бухоро, Самарқанд ва Хуҷанд.
Барои омӯзиши таърихи қадимтарин давлатҳои ориёӣ китоби Авеста ягона сарчашмаи хаттӣ мебошад. Дар ин китоб таърих дар шакли ривоят ва устура баён шудааст.
Бинокорй ва меъморй. Аз сарчашмахои хаттй равшан мегардад, ки дар давраи хукмронии Сомониён бинову касрхои зиёде бунёд гардидаанд, аммо то замони мо каме аз онхо бокй мондаанд.
Яке аз корҳои писандидаи Исмоил бунёди давлати мутамарказ ва тавассути низоми идории қавӣ нигоҳ доштани ин давлат дар аҳди ворисонаш буд.
Ориёиҳо аҷдоди қадими тоҷикон, эрониён, курдҳо, осетинҳо, паштуҳо ва баъзе халқҳои дигари эронизабон мебошанд. Мутобиқи маълумоти дақиқи сарчашмаҳои хаттӣ дар асрҳои IX – VIII п.м.