Таълимоти Буддо дар асрҳои VI-V пеш аз милод ба вуҷуд омада, асосгузори он писари шоҳзодаи ҳинд мулаққаб ба Сидҳартҳа, ки падараш ҳокими Банорас буд, ба шумор меравад.
ҷайния таълимоти динию фалсафиест, ки дар асрҳои VI-V пеш аз милод зуҳур карда, бо мурури замон ба яке аз динҳои ҳиндустони қадим табдил ёфт.
Фалсафаи чорвакҳо, ки бо номи локаята.низ маъруф аст, таълимоти материалистии аҳди бостони ҳинд ба шумор меравад.
Исмоилия яке аз ҷараёнҳои бонуфузи мазҳабӣ-фалсафӣ дар кишварҳои Осиёи Марказӣ ҳисоб мешавад, ки дар қарни VIII-и милодӣ ба вуҷуд омадаст.
Фаҳмиши фалсафии ҳуқуқ дар робита бо қонунгузорӣ, ки шакли ифодаи ҳуқуқи позитивӣ (ҳуқуқи давлат) мебошад, ғайриимкон аст.
Маънои ҳаёт масъалаест, ки ҳамеша барои инсон пеш меояд, ҳам вақти кору амали муқаррарии ҳаррӯза, ҳам вақти маърифати талаботу манфиатҳо, ҳам вақти андешарониҳо дар хусуси зиндагии кунунӣ ва ояндаи на
Муҳаммад Иқбол (1877-1934) олим, мутафаккир ва донишманди соҳибзавқи фалсафа Машриқзамин дар асрҳои XIX-XX аст.
Садриддин Айнӣ (1878-1954) адиби барҷаста, олими маъруф ва арбоби намоёни давлатӣ ва ҷамъиятии Тоҷикистон мебошад.
Вақт яке аз падидаҳои нодир аст, ки бо ду тарз тафсир карда мешавад: а) гузашта-ҳозира-оянда; б) пештар-дар як вақт-дертар.
Ҳастии чизҳо, ки аз рӯи сохтору таркибашон содда ва мураккаб буда метавонанд, махлут будани онҳо ба зинаҳои олитари ташкилаҳои гуногуни табиӣ ва фарҳангӣ – ин ҳама дар пеши афкори онтологӣ масъалаҳои
Ибни Сино (980-1037) номдортарин аллома ва барҷастатарин файласуфи машшоии тоҷик аст, ки дар соҳаи фалсафа ва ҳикмат таълифоти зиёде ба ёдгор мондааст.
Санкҳя. Санкҳя — яке аз макотиби қадими фалсафии Ҳиндустон ба шумор меравад, ки дар асри VII пеш аз мелод ба вуҷуд омадааст.
Марҳилаи нави гузориш ва таҳқиқи масъалаи моҳият ва табиати дин баъди ба зинаи нави рушд баромадани диншиносии илмӣ (муқоисавӣ) оғоз меёбад.
Дар қатори аниқ сохтани мафҳуми ҷавҳар, ки мазмунаш бо муайян кардани асоси ҳастӣ – материя ё идеалиёт – вобаста мебошад, ҳамчунин қишри дуюми масъалаҳои онтологӣ ҷой дорад, ки бо муайян кардани миқдо
Тасаввуф яке аз машҳуртарин таълимотҳои фалсафии форс-тоҷик маҳсуб мешавад. Ин ҷараён дар асрҳои авали густариши дини ислом дар мамолики Шарқи Наздику Миёна пайдо шудааст.