Шамсиддини Шоҳин (1857-1894) шоир-мутафаккири намоёни маорифпарвари тоҷик маҳсуб мешуд. Осори Шоҳин аз девони ашъор, маснавиҳои «Лайлӣ ва Маҷнун», «Тӯҳфаи дӯстон», «Бадеъ-ус-саноеъ» иборат аст.
Вожаи «идеология», ки имрӯзҳо дар ҳар суханронӣ ва навъҳои гуногуни матнҳои мухталиф вомехӯрад, дар аввали асри ХIХ аз тарафи иқтисодчӣ, файласуф ва арбоби сиёсии франсав
Мӯътазила вожаи арабӣ ва маънояш дуршуда ё ҷудошуда мебошад. Он яке аз аввалин ҷараёнҳои бонуфузи калом аст, ки муассисонаш Абӯҳузайфаи Восил ибни Ато (699 – 748) ва Амр ибни Убайд (ваф.
Хусусияти баррасии фалсафӣ ва методологии масоили баҳамтаъсиррасонии табиат ва ҷомеа ба зарурияти дарки масъалаҳое алоқамандӣ дорад, ки онҳоро дар маҷмӯъ метавон дар шакли зерин тасвир намуд: мақоми ҷ
Эътиқоди динӣ – ҳамчун сифати ҷудонопазири ботинияти инсон дар осори хаттии дунёи қадим.
Ҳикмати хусравонӣ – ҷаҳоншиносии қавмҳои ориёиро гӯянд, ки аз оини Маздоясно то замони зуҳури зардуштиро дар бар мегирад.
Барои фаҳмиши моҳияти муносибатҳои иҷтимоӣ – иқтисодӣ ин суолро гузоштан воҷиб аст: инсон дар кадом маврид ин ё он чизро истеъмол карда метавонад ё дар кадом ҳолат онро н
Хусусиятхои муҳими психика ва шуур. Инъикос.
Таълимоти Буддо дар асрҳои VI-V пеш аз милод ба вуҷуд омада, асосгузори он писари шоҳзодаи Ҳинд мулаққаб ба Сидҳартҳа, ки падараш ҳокими Банорас буд, ба шумор меравад.
Масоили марбут ба соҳаи маънавии ҳаёти ҷамъият пеш аз ҳама вобаста ба он аст, ки дар заминаи он ҷамъият ҳамчун ягонагии воқеияти моддию идеалӣ дарк карда мешавад.
Тазодҳо гуфта, тарафҳоеро меноманд, ки самти ҷараёни ба ҳамдигар муқобил доранд. Таъсири мутақобилаи ҳамин тарафҳо зиддият ё муборизаи баҳамзидҳоро ташкил медиҳад. Зиддият аз тафовут вобаста аст.
Табиати иҷтимоии шуур. Дар ин ҷо мо акнун танҳо бо такя аз заминаҳои биологии ташаккули шуури одами наметавонем масъаларо равшан намоем.
Назариёти низомӣ ва тадқиқотҳои муосири синергетикӣ ба мо имкон медиҳанд, ки олам ҳамчун низоми махсус маърифат карда шавад.
Чуноне ки зикр гашт, муносибатҳои иҷтимоӣ – иқтисодӣ ё истеҳсолӣ моҳиятан муносибатҳои обективӣ ва дар ҳамин маъно моддиянд.
Манзараи илмии оламро асоси бунёдии илм мемешуморанд.