Назариёти низомӣ ва тадқиқотҳои муосири синергетикӣ ба мо имкон медиҳанд, ки олам ҳамчун низоми махсус маърифат карда шавад.
Навъи фаҳмиши ҳуқуқ аз маҷмӯи якчанд назарияҳои ҳуқуқ иборат аст, ки асоси ягонаи назариявию методологӣ доранд. Навъи фаҳмиши ҳуқуқ дар заминаи ин ё он нуқтаи назар ва назарияи ҳуқуқ ташаккул меёбад.
Дар оғози ҳазорсолаи сеюм, дар марҳилаи кунунии тамаддун ба фалсафа ва илмҳои инсоншиносӣ мафҳумҳои «ҷамъияти техникӣ», «ҷамъияти индустриалӣ», «ҷамъияти постиндустриалӣ», «ҷамъияти информатсионӣ» вор
Хусусияти баррасии фалсафӣ ва методологии масоили баҳамтаъсиррасонии табиат ва ҷомеа ба зарурияти дарки масъалаҳое алоқамандӣ дорад, ки онҳоро дар маҷмӯъ метавон дар шакли зерин тасвир намуд: мақоми ҷ
Нақшбандия яке аз ҷараёнҳои маъруфу сернуфузи тасаввуф мебошад, ки ибтидои асри XIV зуҳӯр карда, асосгузори он Шайх Баҳоуддини Нақшбанд (1318-1389) мебошад.
Боязиди Бистомӣ (ваф.874) намояндаи дигари тасаввуф, аҳли раъй ва орифи озодандеш аст, ки масъалаи «фано»-ро дар ирфони амалӣ ба миён гузоштааст.
Шуури ҳуқуқӣ шакли шуури ҷамъиятӣ буда, маҷмӯи тасаввурот, ақидаҳо, ғояҳо, мафҳумҳо, эҳсосот, ҳиссиёт оид ба ҳуқуқ ва падидаҳои ҳуқуқӣ мебошад.
Ҳодии Сабзаворӣ (1797 — 1876), маъруф ба Ҳоҷӣ Мулло Ҳодӣ файласуф, мантиқшинос ва шаҳиртарин орифу барҷастатарин намояндаи мактаби фалсафии Исфаҳон ё худ ҳикмати мутаолия маҳсуб мешавад.
Абулмаҷд Маҷдуд бини Одам Саноии Ғазнавӣ (тав.1080) намояндаи машҳури тасаввуфи асрҳои XI-XII мебошад. ӯро дар тариқат пайрави Аҳмади Ғазолӣ ва Юсуфи Ҳамадонӣ медонанд.
Ҷайния таълимоти динию фалсафиест, ки дар асрҳои VI-V пеш аз милод зуҳур карда, бо мурури замон ба яке аз динҳои Ҳиндустони қадим табдил ёфт.
Инсон ҳамчун мавҷуди зинда манфиату талабот дорад. Талаботҳои он ҳам табиӣ ва ҳам иҷтимоиву маданӣ ва фарҳангиянд.
Абӯрайҳон Муҳаммад бини Аҳмади Берунӣ (973-1048) дар хориҷи Синд, ки рустое аз тобеоти Хоразм аст, таваллуд ёфтааст.
Равобити байни фарҳанг ва иқтисодиёт дар тӯли таърих ба таваҳуллоти қобили таваҷҷӯҳ дучор шудааст, ки онро гоҳе як ҷунбише аз ҳамкорӣ ба сӯи ҳассосият номидаанд.
Дар боби пешина зикр кардем, ки инсон ягона мавҷудест, ки ба воситаи олоту предметҳое меҳнат мекунад, ки худи ӯ аз маводу ашёҳои табиӣ месозад.
Чуное ки пештар ёдовар шудем фаъолияти ҳиссӣ- амалии одамон бо соҳаи фаъолияти назариявӣ (соҳаи умумии дуюм) зич иртибот дорад ва ин соҳа ба ҷомеа донишҳоро роҷеъ ба он ки олам чи гуна ташаккул ёфтаас