Шуури ҳуқуқӣ шакли шуури ҷамъиятӣ буда, маҷмӯи тасаввурот, ақидаҳо, ғояҳо, мафҳумҳо, эҳсосот, ҳиссиёт оид ба ҳуқуқ ва падидаҳои ҳуқуқӣ мебошад.
Бешуурӣ. На ҳамаи ҳолатҳои марбут ба психикаи инсон метавонанд сифати шуурнокиро дошта бошанд.
Дар оғози ҳазорсолаи сеюм, дар марҳилаи кунунии тамаддун ба фалсафа ва илмҳои инсоншиносӣ мафҳумҳои «ҷамъияти техникӣ», «ҷамъияти индустриалӣ», «ҷамъияти постиндустриалӣ», «ҷамъияти информатсионӣ» вор
Тазодҳо гуфта, тарафҳоеро меноманд, ки самти ҷараёни ба ҳамдигар муқобил доранд. Таъсири мутақобилаи ҳамин тарафҳо зиддият ё муборизаи баҳамзидҳоро ташкил медиҳад. Зиддият аз тафовут вобаста аст.
Назариёти низомӣ ва тадқиқотҳои муосири синергетикӣ ба мо имкон медиҳанд, ки олам ҳамчун низоми махсус маърифат карда шавад.
Нақшбандия яке аз ҷараёнҳои маъруфу сернуфузи тасаввуф мебошад, ки ибтидои асри XIV зуҳӯр карда, асосгузори он Шайх Баҳоуддини Нақшбанд (1318-1389) мебошад.
Чуное ки пештар ёдовар шудем фаъолияти ҳиссӣ- амалии одамон бо соҳаи фаъолияти назариявӣ (соҳаи умумии дуюм) зич иртибот дорад ва ин соҳа ба ҷомеа донишҳоро роҷеъ ба он ки олам чи гуна ташаккул ёфтаас
Дар раванди инкишофи донишҳои инсонӣ ҳампайвандию ҳамтаъсирии маърифати ҳиссӣ ва зеҳнӣ нақши бузург дорад.
Инсон ҳамчун мавҷуди зинда манфиату талабот дорад. Талаботҳои он ҳам табиӣ ва ҳам иҷтимоиву маданӣ ва фарҳангиянд.
Боязиди Бистомӣ (ваф.874) намояндаи дигари тасаввуф, аҳли раъй ва орифи озодандеш аст, ки масъалаи «фано»-ро дар ирфони амалӣ ба миён гузоштааст.
Ҷайния таълимоти динию фалсафиест, ки дар асрҳои VI-V пеш аз милод зуҳур карда, бо мурури замон ба яке аз динҳои Ҳиндустони қадим табдил ёфт.
Равобити байни фарҳанг ва иқтисодиёт дар тӯли таърих ба таваҳуллоти қобили таваҷҷӯҳ дучор шудааст, ки онро гоҳе як ҷунбише аз ҳамкорӣ ба сӯи ҳассосият номидаанд.
Ҳодии Сабзаворӣ (1797 — 1876), маъруф ба Ҳоҷӣ Мулло Ҳодӣ файласуф, мантиқшинос ва шаҳиртарин орифу барҷастатарин намояндаи мактаби фалсафии Исфаҳон ё худ ҳикмати мутаолия маҳсуб мешавад.
Дар боби пешина зикр кардем, ки инсон ягона мавҷудест, ки ба воситаи олоту предметҳое меҳнат мекунад, ки худи ӯ аз маводу ашёҳои табиӣ месозад.
Бисёрфарҳангӣ (мультикультурализм)– яке аз падидаҳои ҷадид аст. Он дар солҳои 70-уми асри ХХ дар Канада ва Иёлоти Муттаҳидаи Амрико ба вуҷуд омадааст.