Тоталитаризм. Мафҳуми «тоталитаризм» (лот. totalis — пурра, мукаммал ва ҳамарофарогиранда) солҳои 20-уми асри ХХ бори аввал аз ҷониби Бенито Мусолини мавриди истифода қарор мегирад.
Равандҳои сиёсӣ ба ду навъ тақсим мешаванд: равандҳои сиёсии дохилӣ ва хориҷӣ.
Дар илмҳои сиёсӣ таснифоти мухталифи режими сиёсиро мушоҳида намудан мумкин аст.
Сарварии сиёсӣ дар низоми муносибатҳои сиёсӣ мавқеи марказиро ишғол менамояд. Зеро сарварони сиёсӣ дар ҷомеа нисбат ба субъектҳои дигари сиёсат таъсири бештар доранд.
Тақсими ҳокимият механизми асосии дар амал татбиқ намудани ҳама гуна ҳокимияти сиёсӣ ва ғайрисиёсӣ мебошад. Тақсими ҳокимият аз таркиби ҳокимият вобаста аст.
Манбаъҳои ҳокимият воситаҳое мебошанд, ки бо ёрии онҳо таъсиррасонӣ ва ҳукмронӣ таъмин мегардад.
Сохтори ҷомеаи шаҳрвандиро як қатор муҳаққиқон аз рӯйи соҳаҳои амалишавии он муайян намудаанд. Аз ин рӯ, чунин соҳаҳо аз ҷониби онҳо ҳамчун сохтори таркибии ҷомеаи шаҳрвандӣ муаррифӣ гардидаанд: 1.
Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯзҳои аввали ба даст овардани истиқлолияти сиёсӣ масъалаи ташаккули ҳизбҳои сиёсӣ ва системаи бисёрҳизбӣ идома дорад.
Дар замони муосир иттиҳодияҳои мухталифи ҷамъиятӣ дар системаи сиёсии ҷомеа мавқеи махсусро ишғол менамоянд. Онҳо дар шаклҳои мухталиф зоҳир гардида, ташаккул меёбанд.
Дар замони нав на танҳо ташаккули консепсияҳои шаҳрвандӣ идома дода мешаванд, балки аввалин маротиба консепсияҳои иҷтимоии сиёсат ба вуҷуд меоянд.
Иштироки сиёсӣ шакли махсуси фаъолияти сиёсии одамон буда, яке аз воситаҳои муҳимтарини ҳимояи манфиатҳои онҳо ба шумор меравад.
Ҷомеаи шаҳрвандӣ низоми махсуси муносибатҳо ва институтҳои иқтисодӣ, иҷтимоӣ, миллӣ, оилавӣ ва шахсие мебошад, ки дар миёни одамон дар раванди фаъолияти ҳаётии онҳо зоҳир мегардад.
Дар илми ҳуқуқшиносӣ режими сиёсӣ ҳамчун маҷмӯи воситаҳо ва усулҳои баамалбарории ҳокимияти давлатӣ баррасӣ карда мешавад.
Бояд гуфт, ки ҳимояи манфиатҳои гуруҳӣ ва қонеъ сохтани талаботи қишрҳои гуногуни ҷомеа моҳияти аслии раванди сиёсиро ташкил медиҳад.
Нақш ва мавқеи ҳизб дар системаи сиёсӣ дар бештари мавридҳо ба воситаи вазифаҳои он муайян карда мешавад. Иҷроиши вазифаҳо самти фаъолияти ҳизбҳои сиёсиро инъикос менамоянд.