Тавре ки маълум аст, назарияҳои мухталифи демократия мавҷуданд, ки онҳо хислату хусусиятҳои гуногуни демократияро инъикос менамоянд.
Олимону муҳаққиқон, пеш аз ҳама, элитаи кушода ва пӯшидаро аз ҳам фарқ менамоянд. Элитаи пӯшида ҳангоми ташаккулдиҳии худ меъёрҳои хеле вазнини интихоби аъзоёнро истифода менамояд.
Рушду инкишофи афкори сиёсии асри XIX бо ғалабаи инқилоби бузурги Фаронса, дар амал татбиқ гардидани ҷомеаҳои саноатӣ, ба вуҷуд омадани шакли нави давлатдорӣ ва пайдоиши ҳаракатҳои коргарӣ алоқамандии
Дар давраи атиқа масъалаи ҷустуҷӯи шаклҳои беҳтарини идоракунии давлат ва ҷомеа доимо дар маркази диққати мутафаккирон қарор дошт.
Нақш ва мавқеи давлат дар системаи сиёсии ҷомеа ба воситаи вазифаҳои асосии он муайян карда мешавад.
То асри XIX ҳамаи таҳқиқоти масъалаҳои сиёсӣ дар доираи дигар фанҳо, аз қабили фалсафа, ҳуқуқшиносӣ, ҷомеашиносӣ, таърих ва ғ. сурат мегирифт.
Зуҳури ҳокимият хосси ҷомеаи инсонӣ буда, сароғози биологӣ, табиӣ ва иҷтимоии ҳаёти онҳоро ташкил медиҳад.
Намояндаи дигари илму фарҳанги форсу тоҷик (асри ХIV) Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ (1314-1386) мебошад.
Системаи сиёсии ҳар як мамлакат, ки дорои хусусиятҳои хосси рушду инкишофи худ мебошад, дар зери таъсири як қатор омилҳо ташаккул меёбад.
Дар замони муосир интихобот яке аз меъёрҳои асосие мебошад, ки ба воситаи он иштироки шаҳрвандон дар ташаккули мақомоти ҳокимияти давлатӣ таъмин карда мешавад.
Дар баробари андешаҳои сиёсие, ки пайдоиш ва рушди муносибатҳои капиталистиро асоснок намудаанд, инчунин дар ин давра гурӯҳи дигари мутафаккироне пайдо мегарданд, ки сохтори сармоядориро шадидан танқи
Дар ҳаёти ҷамъиятию сиёсӣ дар баробари ҳизбҳо инчунин ташкилот ва ҳаракатҳои ҷамъиятӣ низ нақши фаъол мебозанд.
Бори аввал ба таҳқиқи масъалаи ҷомеаи шаҳрвандӣ Афлотун машғул гардида, дар баробари «давлати сиёсӣ» инчунин мавҷудияти «ҷомеаи шаҳрвандӣ»-ро низ нишон додааст.
Таносуби байни арзишҳои сиёсӣ ва воқеияти сиёсӣ ҳеҷ гоҳ наметавонад бо ҳам мувофиқат намояд. Бинобар ин, таҳлили демократия бо назардошти амалияи сиёсӣ моҳияти онро ба таври дигар муайян менамояд.
Дар замони муосир ҳарчанд демократия ба таври васеъ паҳн гардида, эътироф шуда бошад ҳам, ҳанӯз ҳам шумораи ками аҳолии кураи замин дар шароити ин навъи идоракунӣ умр ба сар мебаранд.