Таърихи динҳо — Диншиносӣ

Масеҳият дар ибтидо як равияи дини яҳудӣ буд. Вале аз охирҳои асри I сар карда, унсурҳои ғайрияҳудӣ ба миқдори зиёд ба общинаҳои масеҳӣ ворид гаштан гирифтанд.

Дар соли 1517 дар шаҳри Виттенберги Германия профессори илоҳиёти Университети он Мартин Лютер (1483-1540) пешниҳод кард, ки маҷлис ороста, дар он масъалаи индулгенсияҳо муҳокима карда шавад.

Ҳиндуизм динест, ки он аз ҷараёну равияҳои зиёди гуногун иборат буд. Ва ин ҳолат вазъи ногувори ҷамъияти ба кастаҳо ҷудошудаи сокинони кишварро ифода мекард.

Баъдтар дар протестантизм як қатор равияҳои дигар низ пайдо шуданд, ба монанди: баптистҳо, квакерҳо, методистҳо, меннониҳо ва ғайра. а. Баптизм.

Маълумоти қадимтарин дар масъалаи  зуҳури масеҳият ба соли 64 мансуб аст. Он дар асари Тацит (ибтидои асри II) «Анналҳо» оварда шудааст.

          Дини яҳудия аз динҳои миллиест, ки аз замонҳои қадимтарин то ба имрӯз бо тағйиротҳои кам омада расидааст.

Дар шарқ ва ҷанубу шарқи Аврупо таълимоти масеҳии Юнону православӣ паҳн гардид. Юнониҳо, булғориҳо, сербу черногорҳо, аксари македониҳо, руминҳо то имрӯз дар мазҳаби православӣ қарор доранд.

           Паҳн шудани буддоия дар кишварҳои хориҷа бештар якҷоя бо фаъолияти тоҷирони ҳиндӣ сурат мегирифт.

Аз рӯи маълумотҳои мавҷуда то ибтидои асри IV императорҳои Рим ба муқобили ҷамъиятҳои масеҳӣ муборизаи сахт мебурданд. Сардорону фаъолони онҳо кушта мешуданд.

Баъд аз он, ки Эрон дар асри VII аз ҷониби арабҳо истило гардид, то миёнаҳои асри IX касе зардуштиёнро барои қабули ислом расман маҷбур накард, ҳарчанд фишор вуҷуд дошт.

ДАОСИЯ — ҳамчун ҷараёни динию фалсафӣ дар асрҳои VI-V то мелод пайдо гардид, яъне қариб ҳамзамон бо дини конфутсианӣ.

 Бо вуҷуди он ки ҳаракати ислоҳотталабии динӣ (реформатсия) дар кишварҳои Аврупо дар асри XVI ба католитсизм зарбаҳои  сахти ҳалокатовар зад, аммо онро шикаста натавонист.

Дар Миср  дар ибтидо фиръавнҳо худро ҷонибдорони худо Гор медонистанд ва ҳатто номи худро-Гор мегузоштанд.