​Мафхумхои асоси оиди шабакаи глобали (Интернет). Протоколи Интернет (IP)

Интернет маълумотро пурра ба нуқтаҳои гуногуни олам мерасонад. Ин корро ровени шабакавии модели ISOOSI анҷом медиҳад.

қисмҳои гуногуни Интернет байни ҳамдигар ба воситаи компютерҳо пайваст мешаванд. ки онро узел меноманд. Узелҳо намунаи шӯъбаҳои почтаҳо мебошанд, ки дар он ҷо дар бораи усули интиқоли пакет дар шабака, роҳи минбаъдаи пакети почта муайян карда мешавад. Байни узелҳо алоқаи бевосита мавҷуд нест.

Барои кор дар чунин ситема талаб карда мешавад, ки ҳар як узел дар бораи алоқаҳои мавҷуда, ба кадом узелҳои наздиктарин додани пакети ахбор маълумот дошта бошад, Дар Интернет узелҳо муайян мекунанд, ки пакети маълумотро ба куҷо фиристанд, онро ба куҷо фиристанд ва мефиристанд. Чунин протсесс хати сайр номида мешавад.

Узелҳое, ки ба хатисайрсозӣ машғуланд узели хатисайрсоз номида мешавад. Дар Интернет номгӯи қоидаҳо оид ба кор бо пакетҳо мавҷуд аст. Протоколи Интернет (IP) ба масъалаи адресатҳо ва чӣ кор кардан бо пакетҳо дар тӯли сафарашон сару кор дорад. Моҳияти кори протоколи IP ба қоидаҳои пакети почта монанд аст. ҳар як пакет дорои сарлавҳа мебошад, ки дар он маълумот дар бораи адресати пакет ҷойгир карда шудааст. Ин маълумот барои ба куҷо расондани пакет басанда аст.

Адрес дар Интернет аз 4 байт иборат мебошад. ҳангоми навиштан байтҳо аз якдигар бо нуқтаҳои зерин ҷудо мешаванд: 111.22.345.99 ё 3.33.33.3.

Адрес аз рӯи моҳият аз якчанд қисм иборат аст. Аввали адрес дар бораи қисме нақл мекунад, ки фиристанда мебошад. қисми охири рости адрес дар бораи компютер ё хости қабулкунандае нақл мекунад, ки пакет ба он равона мегардад.

ҳар як компютер дар Интернет мутобиқи ҳамин нақша адреси махсус дорад, ки ба индекси муқаррарии почта монанд аст.

Ахборе, ки ба воситаи шабакаҳои IP фиристода мешавад, ба қисмҳое ҷудо мешавад, ки ба пакетҳои алоҳида гузошта мешаванд. Дарозии ахбор дар дохили як пакет одатан ба 1 то 1500 байт баробар аст. ҳангоми чунин кор бо ҳамаи истифодабарандагон ҳуқуқҳои баробар дода мешавад. Аз ин рӯ ҳар қадаре ки аз шабака бештар истифода баранд, он барои истифодабарандагони минбаъда ҳамон қадар сусттар кор мекунад.

Соли 1982 карордоди назорати интикол/карордоди интернет TCP/IP (Transmission Control Protocol)/(Интернет Protocol) ихтироъ карда шуд, ки он огози тантанаи Интернет ба хисоб меравад. Ба воситаи ин карордод ба хамдигар пайваст шудаанд. То 1 уми январи соли 2000 Интернет 70 –миллион компютерро ба хамдигар пайваст намудааст.

Дили шабакаи Интернетро якчанд компютерхои пуриктидор ташкил менамоянд, ки онхо ба воситаи хати алока информатсия дар ин компютерхо ба 200 млн. бит дар як сония хатхои алокаи сураъти мубодилаашон сусттар хазорхо компютерхои дигар пайваст мешаванд. Бо компютерхои навбати ба воситаи каналхои махсус ва хатхои мукаррарии телефони боз садхо хазор компютерхои дигар пайваст шуда, дар натича алокаи миллионхо компютерхоро ба воситаи шабакаи Интернет бо хамдигар баркарор менамоянд.

Тавре, ки кайд карда шуд, шабакахои локали як микдор компютерхои ягон ташкилотро бо хам пайваст кунанд хам, вале огхо дастрас намудани информатсияи дар компютерхои ба ин шабака пайваст набударо таъмин карда наметавонанд. Дар чунин мавридхо истсфодабарандагон метавонандаз шабакахои регионали истифода баран, ки онхо хамаи шабакахои локалии як регионро (ташкилотхо, нохияхо, шахрхо ва гайра) дар худ муттахид месозанд. Бисер муассисаву ташкилотхо ба мисли ташкилотхои харби, бонки ва гайра, барои хифзи информатсия дар байни худ шабакахои ташкил менамоянд. Шабакаи глобалии компютерии Интернет бошад, дар худ шабакахои зиеди локали, регионал ива корпоративиро муттахид намуда, фазои информатсионии ягонаи чахониро ба вучуд овардаас, ки аз хизмати он миллионхо одамон хар руз бархурдоранд.

Сохтори шабакавии глобалии Интернет. Ба воситаиИнтернет сели информатсия ба дастахо (пакетхо) чудо шуда, баъд ба муштариен равон карда мешавад. Се намуди асосии хизматрасонии Интернет (протокол, яъне карордод) вучуд дорад.

Мубодилаи файли (FTR –карордоди интколи файл)

Почтаи электрони (SMTR –карордод)

Мубодилаи гиперматни (HTTP-карордод)

IP—адреc.

Барои дар Интернет хамдигаро бехато ефта тавонистани компютерхо, системаи ягонаи муайянкунии сурогахо (адресхо) кор карда баромада шудааст, ки асоси онро IP—адрес ташкил медихад. Мувофики он, хар як компютери бо Интернет пайвастшуда сурогаи такрорнашавандаи худашро дорад, ки вай аз 32 бит иборат аст. IP—адрес сурога аз ду кисм иборат буда, якеаш сурогаи шабака ва дигараш сурогаи компютери шабакаро ифода менамояд.

Барои истифодабарандагони Интернет дар хотир нигох доштани сурогаи ададии (IP—адрес) компютерхо кор карда баромада шудааст, ки барои ба хотир гирифтан бисер кулай аст. Ин система ба хар як IP—адреси ададии компютер номи мувофики хавзавии (рамзи) такрорнашавандаро мегузорад. Таксимкунии сурогахоро дар байни истифодабарандагон ассотсиатсияи амрикоии IntuqNicба ухда дорад. Ин ташкилот кисми ягонаи Интернет буда, ба таври марказонидашуда идора карда мешавад. Хар гуна дастаи информатсияи ба воситаи Интернет кабул е фиристондашаванда тахти рохбаладии барномаи махсуси хидмати накл карда мешавад, ки дар он

IP—адреси компютери равонкунанда ,

IP—адреси компютери кабулкунанда,

Огози вакти кабул е равон кардани информатсия,

Анчоми вакти кабул е равон кардани информатсия нишон дода мешавад.

Домены. ({авзахо).

{ар як компютери марказb истифодакунандаи Интернет суроuаи худ мебошад.

Компютер[о суроuаи раrамиро низ доранд: ки чунни навишта мешавад% 114.203.15.16. ь ин ки инхел нависондан [ам мумкин аст. ping192.168.123.100-t ва бо дигар усул[оям чунин кор[оро иҷро кардан мумкин аст.

Чунин навишт мураккаб аст ва истифодакунанда кам дар ёд мегирад. Аз ин рe системае бунёд шуд: ки ба компютер[о суроuаи фардb ва суроuаи рацами садb бо ном меди[ад.

Ин системаро DNS (DowainNameService – системаи номёои мавrеb): ки барои па[ни маълумот[ои матнb истифода мешавад.

Суроuаи фардb чунин аст:

Истифодабаранда@ зердомен. домен

Истифодакунанда (пользователь) – ин номи шахсе: ки ин суроuаро истифода мекунад (масалан: Юсупов Ахад)

Рамзи @ номи истифодакунандаро аз сурощаи компютери шабакавы ҷудо месозад?

Масалан: сурощаи электронии Юсупов Ахад чунин аст:

ahad.84@mail.ru

Дар rисми дуюми суроға номи компютери Юсупов Аҳад.нишон дода шудааст: ки ба Интернет пайваст аст. Ин ном аз ду цисм иборат аст: ки аз якдигар бо нуrта ҷудо карда шудаанд. Ва як чизи дигаро цайд кардан лозим аст: ки дар вацти номи почта гузоштан фаrат бо [арф[ои лотини (English) нависондан лозим аст.

қисмҳо номи доменҳо (domains)-ро доранд. Калимаи «домен»-ро ҳамчун территория, мавҳеъ (область) фаҳмидан мумкин аст. Доменҳо мавқеи ҷойгиршавии истифодакунандагонро нишон медиҳанд.

Масалан: ИМА дар ибтидо аз 6 доменёо истифода мебурд:

edu — муассисаҳои таълимӣ

mil – муассисаҳои ёарбы

gov – муассисаҳои ҳукуматӣ

net– шабака

com – муассисаҳои тиҷоратӣ

org – муассисаҳо

Доменҳои mil ва gov фақат ба муассисаҳои ИМА тааллуқ доранд, доменҳои боқимонда дар тамоми ҷаҳон паҳншудаанд.

Барои мамлакатҳои дигар ба сифати домени сатҳи муқаррарӣ коди дуҳарфа истифода мешавад:

ru – Россия:

fr — Франсия:

au – Австралия:

tj – Тоҷикистон ва ғайраҳо.

ҳар як мамлакат кӯшиш мекунад, ки доменҳои худро дошта бошад.