Шабакаҳои байналмилалии интернет

Нақша 4.1.

Протоколи Интернет (IP)

• 1. .Сохтори шабакавии глобалии Интернет. 4.3.Шабакаи ҷаҳонии Woқld Wide Weӣ (WWW) ва дигар

хизматрасонии Шабака.

• 1. Протоколи Интернет (IP)

Интернет маълумотро пурра ба нуқтаҳои гуногуни олам мерасонад. Ин корро ровени шабакавии модели ISO OSI анҷом медиҳад.

Қисмҳои гуногуни Интернет байни ҳамдигар ба воситаи компютерҳо пайваст мешаванд. ки онро узел меноманд. Узелҳо намунаи шӯъбаҳои почтаҳо мебошанд, ки дар он ҷо дар бораи усули интиқоли пакет дар шабака, роҳи минбаъдаи пакети почта муайян карда мешавад. Байни узелҳо алоқаи бевосита мавҷуд нест.

Барои кор дар чунин ситема талаб карда мешавад, ки ҳар як узел дар бораи алоқаҳои мавҷуда, ба кадом узелҳои наздиктарин додани пакети ахбор маълумот дошта бошад, Дар Интернет узелҳо муайян мекунанд, ки пакети маълумотро ба куҷо фиристанд, онро ба куҷо фиристанд ва мефиристанд. Чунин протсесс хати сайр номида мешавад. Узелҳое, ки ба хатисайрсозӣ машғуланд узели хатисайрсоз номида мешавад. Дар Интернет номгӯи қоидаҳо оид ба кор бо пакетҳо мавҷуд аст. Протоколи Интернет (IP) ба масъалаи адресатҳо ва чӣ кор кардан бо пакетҳо дар тӯли сафарашон сару кор дорад. Моҳияти кори протоколи IP ба қоидаҳои пакети почта монанд аст. Ҳар як пакет дорои сарлавҳа мебошад, ки дар он маълумот дар бораи адресати пакет ҷойгир карда шудааст. Ин маълумот барои ба куҷо расондани пакет басанда аст.

Адрес дар Интернет аз 4 байт иборат мебошад. Ҳангоми навиштан байтҳо аз якдигар бо нуқтаҳои зерин ҷудо мешаванд: 111.22.345.99 ё 3.33.33.3.

Адрес аз рӯи моҳият аз якчанд қисм иборат аст. Аввали адрес дар бораи қисме нақл мекунад, ки фиристанда мебошад. Қисми охири рости адрес дар бораи компютер ё хости қабулкунандае нақл мекунад, ки пакет ба он равона мегардад.

Ҳар як компютер дар Интернет мутобиқи ҳамин нақша адреси махсус дорад, ки ба индекси муқаррарии почта монанд аст.

Ахборе, ки ба воситаи шабакаҳои IP фиристода мешавад, ба қисмҳое ҷудо мешавад, ки ба пакетҳои алоҳида гузошта мешаванд. Дарозии ахбор дар дохили як пакет одатан ба 1 то 1500 байт баробар аст. Ҳангоми чунин кор бо ҳамаи истифодабарандагон ҳуқуқҳои баробар дода мешавад. Аз ин рӯ ҳар қадаре ки аз шабака бештар истифода баранд, он барои истифодабарандагони минбаъда ҳамон қадар сусттар кор мекунад.

Соли 1982 карордоди назорати интикол карордоди интернет TCP/IP (Tқansmission Contқol Pқotocol)/( Интернет Pқotocol) ихтироъ карда шуд, ки он оғози тантанаи Интернет ба хисоб меравад. Ба воситаи ин карордод ба хамдигар пайваст шудаанд. То 1 уми январи соли 2000 Интернет 70 –миллион компютерро ба хамдигар пайваст намудааст.

Дили шабакаи Интернетро якчанд компютерхои пуриктидор ташкил менамоянд, ки онхо ба воситаи хати алока информатсия дар ин компютерхо ба 200 млн. бит дар як сония хатхои алокаи сураъти мубодилаашон сусттар хазорхо компютерхои дигар пайваст мешаванд. Бо компютерхои навбати ба воситаи каналхои махсус ва хатхои мукаррарии телефони боз садхо хазор компютерхои дигар пайваст шуда, дар натича алокаи миллионхо компютерхоро ба воситаи шабакаи Интернет бо хамдигар баркарор менамоянд.

Тавре, ки кайд карда шуд, шабакахои локали як микдор компютерхои ягон ташкилотро бо хам пайваст кунанд хам, вале огхо дастрас намудани информатсияи дар компютерхои ба ин шабака пайваст набударо таъмин карда наметавонанд. Дар чунин мавридхо истсфодабарандагон метавонандаз шабакахои регионали истифода баран, ки онхо хамаи шабакахои локалии як регионро (ташкилотхо, нохияхо, шахрхо ва гайра) дар худ муттахид месозанд. Бисер муассисаву ташкилотхо ба мисли ташкилотхои харби, бонки ва гайра, барои хифзи информатсия дар байни худ шабакахои ташкил менамоянд. Шабакаи глобалии компютерии Интернет бошад, дар худ шабакахои зиеди локали, регионал ива корпоративиро муттахид намуда, фазои информатсионии ягонаи чахониро ба вучуд овардаас, ки аз хизмати он миллионхо одамон хар руз бархурдоранд.

• 1. Сохтори шабакавии глобалии Интернет. Ба воситаи Интернет сели информатсия ба дастахо (пакетхо) чудо шуда, баъд ба муштариен равон карда мешавад. Се намуди асосии хизматрасонии Интернет (протокол, яъне карордод) вучуд дорад.

-Мубодилаи файли (FTҚ –карордоди интколи файл)

-Почтаи электрони (SMTҚ –карордод)

-Мубодилаи гиперматни (HTTP-карордод)

IP- адреc.

Барои дар Интернет ҳамдигаро бехато ефта тавонистани компютерҳо, системаи ягонаи муайянкунии сурогахо (адресхо) кор карда баромада шудааст, ки асоси онро IP-адрес ташкил медихад. Мувофики он, ҳар як компютерӣ бо Интернет пайвастшуда суроғаи такрорнашавандаи худашро дорад, ки вай аз 32 бит иборат аст. IP-адрес суроға аз ду қисм иборат буда, якеаш суроғаи шабака ва дигараш суроғаи компютерӣ шабакаро ифода менамояд.

Барои истифодабарандагони Интернет дар хотир нигох доштани сурогаи ададии (IP-адрес) компютерхо кор карда баромада шудааст, ки барои ба хотир гирифтан бисер кулай аст. Ин система ба хар як IP- адреси ададии компютер номи мувофики хавзавии (рамзи) такрорнашавандаро мегузорад. Таксимкунии сурогахоро дар байни истифодабарандагон ассотсиатсияи амрикоии IntғqNic ба ухда дорад. Ин ташкилот кисми ягонаи Интернет буда, ба таври марказонидашуда идора карда мешавад. Хар гуна дастаи информатсияи ба воситаи Интернет кабул е фиристондашаванда тахти рохбаладии барномаи махсуси хидмати накл карда мешавад, ки дар он

IP-адреси компютери равонкунанда ,

IP-адреси компютери кабулкунанда,

Огози вакти кабул е равон кардани информатсия,

Анчоми вакти кабул е равон кардани информатсия нишон дода мешавад.

Домены. (ҳавзаҳо).

ҳар як компютери марказӣ истифодакунандаи Интернет суроғаи худ мебошад.

Компютерҳо суроғаи рақамиро низ доранд: ки чунни навишта мешавад% 114.203.15.16. ь ин ки инхел нависондан ҳам мумкин аст. ping 192.168.123.100-t ва бо дигар усулҳоям чунин корҳоро иҷро кардан мумкин аст.

Чунин навишт мураккаб аст ва истифодакунанда кам дар ёд мегирад. Аз ин рe системае бунёд шуд: ки ба компютерҳо суроғаи фардӣ ва суроғаи рацами садӣ бо ном медиҳад.

Ин системаро DNS (Dowain Name Seқvice – системаи номёои мавқеӣ): ки барои паҳни маълумотҳои матнӣ истифода мешавад.

Суроғаи фардӣ чунин аст:

Истифодабаранда @ зердомен. домен

Истифодакунанда (пользователь) – ин номи шахсе: ки ин суроғаро истифода мекунад (масалан: Юсупов Аҳад)

Рамзи @ номи истифодакунандаро аз суроғаи компютерӣ шабакавӣ ҷудо месозад?

Масалан: суроғаи электронии Юсупов Аҳад чунин аст: ahad84.84@mail.ru

Дар қисми дуюми суроға номи компютери Юсупов Аҳад. нишон дода шудааст: ки ба Интернет пайваст аст. Ин ном аз ду цисм иборат аст: ки аз якдигар бо нуқта ҷудо карда шудаанд. Ва як чизи дигаро цайд кардан лозим аст: ки дар вацти номи почта гузоштан фақат бо ҳарфҳои лотини (English) нависондан лозим аст.

Қисмҳо номи доменҳо (domains)-ро доранд. Калимаи «домен»-ро ҳамчун территория, мавҳеъ (область) фаҳмидан мумкин аст. Доменҳо мавқеи ҷойгиршавии истифодакунандагонро нишон медиҳанд.

Масалан: ИМА дар ибтидо аз 6 доменёо истифода мебурд:

edғ– муассисаҳои таълимӣ

mil – муассисаҳои арбӣ

gov – муассисаҳои ҳукуматӣ

net – шабака

com – муассисаҳои тиҷоратӣ

oқg – муассисаҳо

Доменҳои mil ва gov фақат ба муассисаҳои ИМА тааллуқ доранд, доменҳои боқимонда дар тамоми ҷаҳон паҳншудаанд.

Барои мамлакатҳои дигар ба сифати домени сатҳи муқаррарӣ коди дуҳарфа истифода мешавад:

ru – Россия:

fқ – Франсия:

aғ – Австралия:

tj – Тоҷикистон ва ғайраҳо.

Ҳар як мамлакат кӯшиш мекунад, ки доменҳои худро дошта бошад.

Гипертекст як навъ разметкаҳои ба он гузошташудае мебоша д, ки ягон ҷойи матни мазкур ба ҳуҷҷатҳои дигар, расмҳо, файлҳо алоқаманд мебошад Ҳангоми аз назар гузарондани гипертекст бар барномаи броузер, ки матнҳои поварақро коркард менамояд ва амалҳои мутобиқ анҷом медиҳад, дар матн калимаҳои бо ягон ранг ишорашударо ҷудо менамояд.

Агар ба болои он курсорро гузоред ва ба тугмаи ҳуҷҷати дигар пахш кунед матни дохили поварақ равшан мешавад.

Ба воситаи WWW оид ба поварақҳо ба матни ҳуҷҷати дигар ворид шудан мумкин аст. Шумо ба воситаи ин барнома ҳатто метавонед ба матни дар компютери дигар мавҷудбуда ишора намоед. Вақте шумо ҳамон ишораатонро пахш кардед матни бароятон зарури компютери бегонаро дар компютери худ мебинед, агар барномаи мултимедиа дошта бошед, пас садоҳо, мусиқӣ, суханрониро ҳам мешунавед.

Аз рӯи имкониятҳояш WWW ба Gopheқ монанд аст, аммо ин барномаи комилан дигар аст. Gopheқ дорои сохтори махсус мебошад. Ҳангоми WWW ҳуҷҷат метавонад дорои гиперматни дараҷаи мураккабиаш гуногун бошад. Истифодабаранда худаш метавонад сохтори менюро дар гиперматн соз ад.

Агар дар ихтиёри шумо гиперматни забони HTML дошта бошед метавонед сохтори дилхоҳи гурӯҳи кориро, аз ҷумла ҳуҷҷатҳо, файлҳо, маълумот, суратҳо, барномаҳо созед. Сохтани муҳаррирон бо интерфейсҳои дӯст яке ах проблемаҳои асосии WWW мебошад.

Дар сахифаҳои рӯзномаю маҷаллаҳо, телевизион ва ғайра зуд-зуд навиштхои зайл

www.dғshanӣe/ruhttp://www.moscovnews/ru

www.somoni/ru

ва гайраро вохурдан мумкин аст, ки онхо сурогахои электронии ширкату ташкилотхо ё шахсони алохида буда, веб- сахифахо ном доранд. Абревиатураи WWW аз харфхои авали калимахои англисии тарчумаи «Тури ҷаҳонии анкабуд»-ро дорад, ки онро Weӣ низ мегуянд.

То пайдошавии WWW кор дар Интернет бисер захматталаб буд. Тамоми амалиетхо ба воситаи системаи оператсионии MS DOS ичро карда мешуданд, ки барои ин азед донистани номхои хеле зиеди фармону директорияхо, файлхо ва гайрахо лозим меомад. Махз пас аз пайдо шудани технологияи WWW ин мушкилихо бартараф гардиданд, ва Интернет ба як шабакаи пуриктидор табдил ефт. Вазифаи асосии WWW аз он иборат аст, ки тамоми информатсияи ба воситаи

Интернет дастрасшавандаро, новобаста аз намудашон (информатсияи матни, графики ва хоказо), хамчун як объекти умуми тасвир намояд.

Яке аз хосиятхои асосии WWW ин истифодаи гиперматнхо ба хисоб меравад. Гиперматн (фавкматн)-нишонест, ки ба воситаи он аз дохили як хуччат якбора ба як е якчанд хуччати дигар (файлхои матни е информатсияи дигари намудхои гуногундошта) алока баркарор карда мешавад. Гиперматнро аз матни одди ба осони фарк кардан мумкин аст, чунки хангоми ба болои он овардани нишондихандаи муш

, вай шакли махсусро (панчаи даст)-ро мегирад. Пас аз пахши тугмаи чапи муш, идоракуни ба кисми дигари хамин хуччат е ба хуччати дигари компютери мазкур ва е хатто ба хуччатхои компютерхои дигари ба шабакаи Интернет пайвастбуда, ки ба ин матн ягон алокамандие доранд, ба амал меояд.

«Веб» (Weӣ)-шакли мухтасари Woқld Wide Weӣ аст, ки онро метавон хамчун “Шабакаи чахони ” тарчума намуд. Ин мафхум системаи фавкматнии тавзеъшуда, мухити информатсияиеро ифода мекунад, ки дар асоси Интернет амал намуда, чузъи асосии онро таркиб медихад.

Асли фавкматн мушкил нест-китъаҳо xудогонаи матн дар санад пайвандхо ба санадхои дигарро дар бар мегиранд. Масалан, шумо санадеро аз назар мегузаронед, ки дар он сайераи Миррих зикр мешавад. Дар баробари ин, калимаи “Миррих” метавонад аз тарафи муаллифи санад ҳамчун пафванд ба санади дигаре шакл дода шавад, ки он шомили информатсияи таҳқиқи дар бораи ин сайера мебошад. Хангоми аз назар гузаронидани санад дар компютери шумо, ин пайванд бо сурати ба худ хос фарк карда меистад (аксар вакт- бо ранг ва зерхатдор будан). Кофист, ки бо муш руи пайванд клик кунед, то ба таври сареъ маълумоти лозимаро касб намуда, ба санади дигаре гузаред.

HTTP (Hypeқ Text Tқansfeқ Pқotocol(протокол передачи гипертекста)- карордоди интиқоли гиперматн).

Дар Интернет карордодҳои мухталифи бисере мавриди истифода мебошанд, ки дар асоси онҳо теъдоди бисере аз хизматрасонии информатсияи е «Замимаҳои Интернет» амал мекунад. WWW –и биноефта бар карордоди HTTP яке аз чунин замимаҳои дугона мебошад, ки дар замони хозир ба таври хеле васеъ мавриди истифода мебошад. Замимаи дуюм почтаи электрони аст, ки махсус барои мубодила кардани паёмҳо мебошад (муштарии почтаи электрони низ дар таркиби бастат Mozilla Fiқe Fox дохил мебошад).

HTML (Hypeқ Text Мaқkғp Langғage).

Ҳамаи сервисхои WWW забони махсуси HTML –ро истифода мебаранд. HTML –ҳуxxатхо файлҳои матние мебошанд, ки асоси онҳоро фармонҳои махсус ташкил додаанд.

Ин суроғаи манба дар Интернет бо якчояги протоколи ишорашуда барои дастрас ба ин манба, барномаҳо барои огоз ба сервер е номи файл дар сервер, ки ба он муроxиат мешавад. Масалан: www.kstғ.edғ/iclass/index.htm. http:// суроғаҳои минбаъда Weӣ – саҳифа, www.kstғ.edғ.ru, номи каталог iclass дар сервер, index.htm- номи файл буда, навишта мешавад.

Барномаи муштари барои кор бо WWW браузер (аз калимаи лотини Ӣқowseқ-варакгардони кардан, чашм давондан) номида мешавад. ҳамчунин истилоҳи мурургар низ истифода мешавад. Вазифаи ин барнома дарефт кардани санадҳо аз сервисдиҳанда ва намоиш додани онхо барои кор мебошад.

Барои xустуxуи информатсия дар Интернет барномахои махсус- Ӣқowseқ (броузерхо) хизмат мерасонанд. Масалан, Интернет Exploқeқ мисоли чунин программа шуда метавонад. WWW тамоми чаҳонро ба фазои ягонаи информатсияи табдил медиҳад.