Нуҷум дар замони қадим - Таърихи бунёд ва равнақи нуҷум
Нуҷум яке аз аввалин илмҳои табиатшиноси буда, вобаста ба талаботи амалии инсон, дар асоси мушощдаҳои ситораҳо, ивазшавии шабу рузҳо ва фаслҳои сол пайдо шудааст. Таърихи илм дойр ба ин соҳа маълумотҳри зиёдеро дорад. Давлатҳри Ғарби Қадим (Бобулистон, Искандария, Афина, Рим), Шарқи Кддим (Миср, Ҳиндустон, Осиёи Миёна) ва Чин дар замони ҳуд марказҳри асосии нуҷумшиносй ҳисобида мешуданд.
Замоне, ки дар Мисри Кадим ҷамъияти ғуломдорй ин- кишоф меёфт, барои ҷустуҷӯ ва ошкор сохтани асрори ҳрди- саҳри табий зарурияти математика ва мушоҳддаҳри астрономй ба миён омад. Аз як тараф мисриёни қадим дар асоси мушоҳидаҳри ҷирмҳои осмони, бо мақсади сариваҳт оғоз намудани мавсими кишту кор ва оғоҳрнидани мардум аз оқи- батҳри ноҳуши лабрезшавии дарёи Нил, ҷораҳо меандешиданд. Аз тарафи диғар, баъди марғи Искандари Макдунй, илму маданият дар давлатҳри империяи паоокандаи у ру ба сукунат ниҳрда минбаъд дар таъриҳи дунёи кддим давраи нав (охирҳои асри IV — аввали асри III пеш аз милод) фаро мерасад, ки дар он давлатҳри нави эллинй — юнонй пайдо мешаванд ва дар рафти инкишофи онҳр эҳриёҷ ба ҷенкунии вақт ва дар асоси мушоҳидаҳри ситораҳр заоуоияти тартиб додани тақвимҳр низ ба миён меояд. Ҳамин тавр, дар ҷараёни мушоҳддаҳои осмони илми нуҷум (астрономия) дар ин минтак^дҳр ба вуҷуд омада, тадриҷан инкишоф меёбад. Он дар назди ҳуд масъалаҳоесо меғузошт, ки барои ҳаали онҳр усулҳри нави мушоҳддави ва ченқуниҳои аниҳлозим буд. Дар ин ҷода, пай дар пай асбобҳри одитарин соҳта шуда, усулҳри ғуноғуни мушоҳидавй истифода мешуданд. Барои шарҳа ҳар;.1кати зоҳирии сайёраҳр, астоономҳои юнони ба назарияи эпитсиклии Гиппаох (то асри II милодй) такя мекарданд, ки он баъдан пояғузори бунёди системаи
геомарказии нуҷумшиноси Юнон Клавдий Птоломей шуда буд. Нуҷумшиносон ин системаро дар тули асрқр мавриди корҳой тадқиқртии худ қдрор дода буданд.
Он замонҳо илму маданият дар Юнони Кддим хеле пеш рафта буд. Вале баъди аз тарафи Рим забт шудани Миср (асри I пеш аз милод) давраи нави таърихи илми юнони-римй сар мешавад, қи дар давоми он маданияти насронии римиён мавқеи маданияти юнониёнро мегирад. Насрониён бар зидди маданияти эллинихр муборизаи шадид бурда, қитобхри қа- лонтарини китобхонаи Искандарияро нобуд қарданд. Сито- рашинос Гипати (бону) низ қурбони ҳамин гуна бедодгариҳо гардида буд. Муборизаи идеологии руҳониёни насронй бар зидди илми нуҷум асрҳр идома ёфт. Дар натиҷаи он қдсми зиёди осори илмии он замона нобуд карда шуд. Инқишофи илми нуҷум бошад тули асрхр суқунат ёфт. Танхр қисми ночизи (тираи) он то замони мо омада расидааст.
1.Кадом давлатҳо марказҳои аввалини нуҷумшиносӣ будаанд?
2.Сабабҳои арзи вучуд кардани илми нучумро фаҳмонед.
3.Ба таназзул ёфтани илми нуҷум дар Юнон кадом ҳодисаҳр сабаб шуданд?