НАВЪҲОИ ФАРҲАНГ

Маданият ҳамчун падидаи таърихӣ дар зинаҳои муайяну мушаххаси тараққиёти таърих шаклу шева-ҳои махсусро ба худ мегирад.Маданият ҳамчун падидаи таърихӣ дар зинаҳои муайяну мушаххаси тараққиёти таърих шаклу шева-ҳои махсусро ба худ мегирад. Аз рӯи рушди маданият ва дастовардҳои инсонӣ ба таърихи ӯ баҳо медиҳанд. Маданияти ҳар як халқ рушду таназзул мекунад, бори дигар эҳё мешавад ва ё аз насл ба насл мегузарад. Ба фарҳанги ҳамдигар бархӯрда, заифӣ ва бузургии худ-ро дармеёбад. Фарҳангҳо наметавонанд як рангу як намуд бошанд. Аз ҳамин ҷост, ки масъалаҳои шакл ва мавҷудияти фарҳанг, навъҳои он ва махсусияти халқу кишвар ё минтақаҳои алоҳида бо роҳи таносуб ва қиёс ба вуҷуд меоянд. Агар маданиятҳо якрангу як намуд мебуданд ва ё халкҳои гуногуну маданияти хоси эшон вуҷуд намедошт, ин истилоҳ бемаънӣ мебаромад.
На танҳо маданияти халқҳои гуногун, балки фар-ҳанги як мардум ҳам дар давраҳои муайян хислатҳои фарқкунанда пайдо мекунад. Бале ин раванду тамоюл қамин тавр бояд бошад, зеро дар ҷараёни таърих фар-ҳанг рушд мекунад ва дастовардҳои тозаи ҷамъият та-раққӣ карда, тафаккур сайқал меёбад. ГЬ Аз ин ҷост. ки мувофиқи қонунияти маданию таъ-рихи, ки ба рушди фарҳанг мусоидат мекунад, охи-ринро ба навъҳо ҷудо мекунанд. Ҷ. Викко дар вақташ даъво карда буд, ки ҳар халқ дар аснои тараққиёт аз се давра (илоҳӣ, қаҳрамонӣ ва инсонӣ) мегузарад, ки он ба давраҳои ҳаёти инсон туфулият, балоғат ва камо-лот монанд аст. Баъди ин рафти инкишоф заиф шуда, таназзул меёбад ва ҷои худро ба гирдгардӣ медиҳад.

Ин ғояи Ҷ. Викко ба назарияҳои Тойнби, Соро-кин, Шпенглер таъсир расонида, дар партави ҷамъи-ятҳои ҷудогонаи инсонй ва маданияти нотакрори онҳо ба қалам дода мешавад. Шпенглер иддао дорад, ки аз хусуси тамоми инсоният сухан рондан фоидае надо-рад, балки фарҳанги аз ҳамдигар фарқи куллӣ дошта-ро омӯхтан лозим аст. Вай 8- хел ва ё 8- навъи ма-даниятро номбар кардааст, ба мисли Мисрӣ, Ҳиндӣ, Бобулӣ, Чинӣ, Юнонӣ, Римй, Арабӣ, Русӣ ва гайра. Мақсади ба навъҳо ҷудо кардани маданият таваҷҷӯҳ намудан ба зинаҳои пешрафти халқҳо дар мар-ҳилаи муайяни таърихӣ мебошад. («Мавод доир ба назарияи фарҳанг» Ҷ. Асрориён ва Н. Сайвалиев ).

Ба василаи навъҳои фарҳанг имконияте пай-до мешавад, ки тагироту такомулоти дохилии фар-ҳанг, мазмуни пурқиммати он дар низоми пешраф-ТИ ҷамъияти инсонӣ намоён шавад. Ҳамон тавре, ки дар боло зикр намудем, мувофиқи адабиёти ба мо дастрас маданиятро ба навъҳои анъанавӣ ё этни-кй, миллӣ, минтақавӣ ва умумибашарй ҷудо кардан мумкин аст.

Просмотрено: 490