Тавозуни бонк ва услубхои ташкили он

Тавозуни бонки тичорати ин тавозуни мухосибие мебошад, ки ваъзи воситахои худи ва чалбшудаи бонк ва гузориши онхо ва дигар амалиётхои фаъоли бонкро нишон медихад. Тавозуни бонк дар асоси схемаи унифит бо Накшаи хисобхои мухосибии бонк, ки Бонки Миллии Точикистон таъин мекунад, тартиб дода мешавад. Хисоботхои бонки ба воситаи ахбороти Бонки Миллии Точикистон дохил шуда ва ба коидахои фаври, муайян ва дастрас чавобгуий хастанд. Фаврии тавозуни бонк дар харруза тартиб додани он зохир мегардад, ки дарачаи кафолати рости ва дастрасиро дар мухосиботи бонки, таъмин мекунад. Коидаи пастшавии ликвиднокии моддахои активи ва пастшавии талаботи воситахои пассиви мухим нест, танхо дар вакти муайян риоя мешавад.

Хисобхои номенклатураи тавозуни бонк ба хисобхои тавозуни ва гайритавозуни чудо мешаванд. Хисобхои мухосиби ба пассиви ва активи чудо мешаванд. Хисобхои пассиви барои хисобхои захираи чалбшуда ва худи хисобхои активи барои чойгиршавии онхо истифода мешаванд. Хисобхои гайритавозуни барои хисоби хуччатхо ва бойгарихо, ки ба актив ва пассиви тавозун таъсир намерасонанд ва ба бонк барои нигохдори, инкасса ва комиссия, инчунин хисобхои бланки хисоботи, бланки сахмия, дигар хуччатхо ва бойгарихо мебошад, истифода мешавад.

Хамаи хисобхои тавозуни ба хисобхои катори якум — хисобхои калон ва синтетики ва хисобхои катори дуюм – чузъи ва аналитики.

Хисобхои катори якум бо се ракам аз 102 то 705 ишора мешаванд. Хисоботи катори дуюм, бошад бо панч ракам.

Хисобхои тавозуни ба 7 гурух дар асоси усули иктисоди ва ликвидноки чудо мешаванд.

Наменклатураи хисобхои гайритавозуни панчнишона аст.

Нишондихии якхелаи амалиёт, ки то 4 асъорхои гуногун гузаронида мешаванд, даст кашидан аз «кисми асъори тавозун». Нишондихандахои амалиётхо бонки дар хисобхои тавозун дар асоси таркиби амалиёт гузаронида мешавад, на дар асоси намуди асъор. Хамаи амалиётхои бо асъори хоричи гузаронида шуда дар ташкилотхои карзи танхо бо асъори милии, яъне сомони гардонида мешаванд. Барои хисоби амалиётхо бо намудхои гуногуни асъор, дар хисобхои тавозун хисобхои алохидаи барои асъори хоричи кушода мешаванд.

Дар раками хисоботхо хисоби аналитики коди асъори бо се адад мавчуд аст. Хамин тавр дар тавозуни дар як хисобохо бояд якчанд амалиётхо бо асъор нишон дода шаванд ва инчунин ташкилотхои карзи метавонанд амалиётхо бо асъори гуногун гузаронанд. Амалиётхо бо хисобхои асъори хоричи дар асоси конуни асъор ва хуччатхои нормативии Бонки МиллииТочикистон гузаронида мешаванд.

Сохтори ягонаи вактии амалиётхои павссиви ва активи. Барои нишон додани ликвиднокии тавозун ташкилотхои карзи дар хисобхои кативу пассив сохтори ягонаи хисобхо истифода мекунанд.

То дархост: мухлаташ то 1 сол

Мухлаташ то 7 руз: мухлат то 30 руз

Мухлаташ аз 31 то 90 руз

Аз 91 то 18 0 руз

Аз 181 то 1 сол

Аз 1 сол то 3 сол

Аз 3 сол боло

Нишондихи дар ин маврид дар тавозуни ташкилотхои карзи амалиётхо дар асоси мухлати мукараршуда гузаронида мешаванд. Барои хисоби пурраи амалиётхо дар хисобхо таърихи огоз ва таърихи анчоми амалиёт нишон дода мешавад.

Дар асоси услубхои байналмилали тартиб дода метавонан, ки онхо

Истифодабарии накшаи хисоботхои нав ва услубхои ташкили нави хисоб доир ба бонк инкилоби мухосибии бонки аст. Накшаи хисобхои нав дар асоси услубхои байналмилали тартиб дода метавонанд, ки онхо:

фаъолияти бетанаффуси ташкилоти карзи, усули хисоби доими, эхтиёт кардан дар гузаронидани амалиёти бонки, нишондихии бакия дар хисобхои активи ва пассиви, хисобот кушои.

Тавозуни бонки дар меъёри умуми бояд хамаи амалиёти бонкир о нишон дихад, ки онхо масъалахои идоракуни мебошанд ва хамчун базаи фоидаи хакикиро нишон медиханд. Бо ташакули накшаи хисобхои нав таъгиротхо, ки дар низоми иктисодии услубхои ташакули муносибатхои иктисоди васеъкунии вазифа ва зиёдкунии шумораи амалиётхои бонки дида мешавад. Сохтори умумии накшаи хисобхо таъгир ёфтааст:

дар асоси тартиб додани накшаи хисоб чунин услубхои базави мавчуданд:

Таксимкунии хисобхо ба актив ва пассив истифода кардани хисобхои активи ва пассиви. Барои нишон додани амалиёт, ки бакияи он хох но хох дебети кредити бошад. Дар аввали аз рузи бакияи хисоби рузи гузашта амалиёт огоз мегардад. Агар дар охири руз дар хисобхо бакияи мукобил пайдо гардад онро дар ин маврид дар хисоби чуфташ дигар тасвир мекунад хар гох дар тавозун дар охири руз бакияи дебити дар хисоби пассави ва бакияи кредити дар хисоби активи мавчуд набошад. Агар дар асоси шартнома бо мизочон басташуда яъне истифодаи овердрафт, яъне гузаронидани амалиёт бевосита хисобхо, хамчун карз мебошанд. Ташкили бакияи дебитии дар хисобхои карзи муштариён оварда машавад ва хаммонанди пешниходи карз аст.Ташкили бакияи кредити дар хисобхои активи он низ ба хисобхои чуфти пассиви гузашта мешавад.

Ичозат додан ба бонк барои кушодани хисобхои иловаги, ки барои аник нишон додони амалиётхо хатми астанд. Карзи метавонад хисобхои катори дуюмро барои хисоби амалиёт кушоянд. Кушодани хисобхои иловаги бояд дар асоси накшаи хисобхо ва аз тарафи бонки марказии Точикистон тасдик шудаанд

Барои хисоби амалиёти чудогона, хатман бояд хисоботхои махсус кушода шаванд. Ташкилотхои карзи метавонанд барои мизочон дар давраи муаян хисоботхо кушоянд.Харочоти маблаг бо ин хисобхо гузошта намешавад. Воситахо бо хисобхои гуншуда бо гузаштани вакт ба счётхои хисоби харруза гузаронда мешаванд.

Таксимкунии хисобхо ба намудхои мизочон

Дар накшаи хисобхо истифодаи ягонаи таснифи мизочон бо амалиётхои гуногун, к ибо резидент, шакли моликият ва намуди фаъолият вобаста аст пешбини шудааст.

Резидентхо ба хисоб онхо:

• ташкилотхои карзи
• корхонахо ва ташкилотхое, ки дар он моликияти федерали буда, ба онхо
• молияви
• тичорати
• айритичорати
• корхонахо ва ташкилотхое, ки дар моликияти давлати буда
• молияви
• тичорати
• гайритичорати
• дигар ташкилотхо ва корхонахее, ки ба онхо:
• молияви
• тичорати
• корхонахое, ки бе таъсиси шахси хукуки, ашхоси вокеъи

гайрирезеденти ба онхо

ташкилотхои карзи ва дигар ашхоси хукуки, ашхоси вокеъи

Хисобхо бо филиалхо. Дар накшаи хисобхо барои ташкиллотхои карзи, ки ба воситаашон бо филиалхои хеш хисобу китоб мекунанд, мавчуданд. Бо хамин хисобхои алохидаро ташкилотхои карзи барои хисобу китоб бо филиалхояшон тасдик мекунанд, ки онхо бо услубхо ва коидахои онхо бошад. Ташкилоти карзи инчунин метавонад мустакилона тартиботи хисобхо ва хуччатгузориро муайян кунад.

Чудокунии сармоя. Ба воситаи Накшаи хисобхои мухосибави чудокунии сармоя дар алохидаги тахлил намешавад ва он хисобхои алохида хам надоранду дар хисобхои чори нишон дода мешаванд.

Ракамгузории хисобхои муштариён. Барои фахмиши хисобхо бояд: номи он хисоб, раками сифирии он барои хисобхои карзи — максади додани карз, раками шартномаи карзи, меъёри фоизи, маънои раками гурухи хавфи карз, ки барои онхо захирае аз тарафашон хисоб мешавад ва гайра.